Αναιμία ... όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε

Η αναιμία είναι μια παθολογική κατάσταση που αποτελεί επακόλουθο ποικίλων ασθενειών. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η  ελάττωση της συνολικής μάζας των κυκλοφορούντων στο αίμα  ερυθρών αιμοσφαιρίων ή της αιμοσφαιρίνης κατά δύο τουλάχιστον μονάδες κάτω από το μέσο επίπεδο. Η διάγνωσή της γίνεται  μέσω εργαστηριακών εξετάσεων και εργαστηριακών  δεικτών, όπως  ο αιματοκρίτης, η συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης στο αίμα και ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Τα ερυθρά αιμοσφαίρια αποτελούν μηχανισμό του ανθρώπινου οργανισμού που δεσμεύει το οξυγόνο στους πνεύμονες και το  μεταφέρει  στους ιστούς μέσω της ροής του αίματος εντός των αγγείων. Η αιμοσφαιρίνη, μια πρωτεΐνη που υπάρχει άφθονη στο κυτταρόπλασμα των ερυθρών αιμοσφαιρίων και  προσδίδει  στο αίμα το χαρακτηριστικό του κόκκινο χρώμα,  μεταφέρει  το οξυγόνο στους ιστούς και απομακρύνει από αυτούς το διοξείδιο του άνθρακα οδηγώντας το στους πνεύμονες, από όπου αποβάλλεται μέσω της εκπνοής.

Συγκέντρωση  αιμοσφαιρίνης κάτω από 12-14 γραμμάρια ανά 100 ml στις γυναίκες και 14-16 γραμμάρια ανά 100 ml στους άνδρες πιστοποιεί την ύπαρξη της αναιμίας. Σε περιπτώσεις ατόμων που πάσχουν από αναιμία ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων παρουσιάζεται μειωμένος, ενώ αλλοιώσεις παρατηρούνται και στο σχήμα τους που εμφανίζεται  ωοειδές ή στρογγυλό αντί δισκοειδούς, που είναι και το φυσιολογικό. Μέσω βιοχημικών εξετάσεων ελέγχεται επίσης η συγκέντρωση της βιταμίνης Β12 και του φυλλικού οξέος στο αίμα, η ανεπάρκεια των οποίων συνδέεται με την εμφάνιση της νόσου στον ανθρώπινο οργανισμό.  

Η αναιμία εκδηλώνεται με μια σειρά συμπτωμάτων,  όπως  ωχρότητα του δέρματος,  κεφαλαλγίες, καταβολή των δυνάμεων, αδυναμία και εξάντληση , δύσπνοια, στηθάγχη, ταχυκαρδία, διάρροια,  ανορεξία και απώλεια βάρους,  ζαλάδα ,υπόταση, παραισθήσεις, , απώλεια μνήμης, κατάθλιψη και σύγχυση.

Ανάλογα με τις αιτίες που την προκαλούν ταξινομείται σε διάφορες κατηγορίες. Η αναιμία συχνά οφείλεται σε μειωμένη παραγωγή ερυθροκυττάρων, τα οποία παράγονται στο μυελό των οστών από τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα υπό την επίδραση  μιας ορμόνης, της ερυθροποιητίνης. Οι θρεπτικές ουσίες, ο σίδηρος, η βιταμίνη Β12, και φυλλικό οξύ είναι εξίσου απαραίτητα για την παραγωγή επαρκούς αριθμού ερυθροκυττάρων. Ανεπαρκής σχηματισμός των ερυθροκυττάρων στο μυελό των οστών και η ερήμωσή του έχει ως αποτέλεσμα την πτώση του αριθμού των ερυθροκυττάρων στην κυκλοφορία προκαλώντας την ονομαζόμενη απλαστική αναιμία. Η έλλειψη σιδήρου, βιταμίνης Β12 , φυλλικού οξέος και  βιταμίνης C προκαλεί επίσης το ίδιο αποτέλεσμα. Ειδικότερα η έλλειψη σιδήρου ή η ελλιπής απορρόφησή του από τον οργανισμό αποτελεί την κυριότερη ίσως αιτία της σιδηροπενικής αναιμίας, καθώς η αιμοσφαιρίνη που σχηματίζεται είναι ανεπαρκής και τα ερυθροκύτταρα παρουσιάζουν μειωμένη ικανότητα  μεταφοράς οξυγόνου στους ιστούς του σώματος.

Σε άλλες περιπτώσεις η καταστροφή των ερυθροκυττάρων είναι αυξημένη, όπως χαρακτηριστικά συμβαίνει στις αιμολυτικές αναιμίες, ενώ άλλοτε η μετάλλαξη της αιμοσφαιρίνης  οδηγεί στη μεσογειακή και τη δρεπανοκυτταρική αναιμία  που έχει ως αποτέλεσμα την ελλιπή οξυγόνωση του αίματος και την πρόκληση βλάβης στους ιστούς.
 
Αναιμία προκαλείται  από αυξημένη αιμορραγία, η οποία  προέρχεται από  ατυχήματα, από την έμμηνο ρήση, αλλά και τη χρόνια χρήση φαρμάκων, όπως της ασπιρίνης και της  ιβουπροφένης που συνδέονται με την εμφάνιση γαστρεντερικής αιμορραγίας. Χρόνια  νοσήματα  επιφέρουν  βλάβες  στο μυελό των οστών.  Καρκινώματα, φλεγμονές  και λευχαιμίες οδηγούν σε μειωμένη  παραγωγή ερυθροκυττάρων και στην εμφάνιση  αναιμίας.
 
 Η αναιμία αποτελεί σοβαρή πάθηση που προκαλεί στον ασθενή, ευπάθεια σε λοιμώξεις και ασθένειες, ανεπαρκή οξυγόνωση του σώματος, ενώ συχνά ευθύνεται για  καρδιακά προβλήματα και νευρολογικές διαταραχές
 
Η θεραπεία της νόσου  μπορεί να περιλαμβάνει αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες , χρήση διατροφικών  συμπληρωμάτων, αλλά και λήψη  βιταμινών και σιδήρου μέσω τροφών, όπως το μπρόκολο και κουνουπίδι,  τα όσπρια,  το κόκκινο κρέας και κυρίως το συκώτι. Η απορρόφηση του σιδήρου μέσω φυτικών τροφών πολλαπλασιάζεται με τη βοήθεια της βιταμίνης C, ενώ μειώνεται σημαντικά όταν με συνδυάζεται με  καφέ, τσάι, αναψυκτικά, σοκολάτα, κόκκινο κρασί, γαλακτοκομικά, συμπληρώματα ασβεστίου και σιτηρά ολικής άλεσης .

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις για τη θεραπεία της αναιμίας συχνά κρίνεται απαραίτητη η μετάγγιση αίματος , η χορήγηση ερυθροποιητίνης, η χορήγηση οξυγόνου, ακόμα και η χειρουργική επέμβαση και η αντιμετώπιση της νόσου που την προκαλεί .